Moord en Brand

Moord en Brand: Het verhaal

Kermisartiesten doen een historische rechtszaak
nog eens dunnetjes over, met een boeienkoning als advocaat
en tal van andere min of meer nep-artiesten
als getuigen en mogelijk verdachten.

Tot op het eind blijft het een zaak van hangen of wurgen.
De trommels roffelen.
Het publiek siddert.

Credits

Spel: Peter Drost, Arie Kant
Tekst: Tom Sijtsma
Regie: Loek Beumer
Regie-assistentie/productieleider: Géraldine Verhoeven
Beeld- en decorontwerp: Michael Helmerhorst
Fotografie/projectietechniek: Frans van Heiningen
Muziek: Fay Lovsky
Kostuums: Carin Eilers
Lichtontwerp: Peter van der Hoek
2e inspiciënt: Dirk Witvoet
Productie-assistent/3e inspiciënt: Wim Mönnich
Decorbouw: Aart Marcus
Grafisch ontwerp: Frits van Hartingsveldt
Met dank aan:
Ian Waugh (www.geocities.com/babbacombemurder), Susanna Lamb (Madame Tussauds, London), Henk Rave (Meertens Instituut, A’dam.)

Het Toneelschap Beumer & Drost wordt structureel gesubsidieerd door het Ministerie van OC&W.

Tournee organisatie:
Hummelinck Stuurman Theaterbureau
Da Costakade 190, 1053 XG Amsterdam
Tel: 020-6164004 Fax: 020 6124341
e-mail: info@hummelinckstuurman.nl
www.humstu.nl

Productie:
Het Toneelschap Beumer & Drost
Veemarkt 202, 1019 DG Amsterdam
Tel: 020-4652147 Fax: 020-4682465
e-mail: info@beumerendrost.nl

Foto's

Audio

Recensies

Telegraaf
04.03.2004
door Marla Kleine

Humor als wapen

Wanneer er in één week drie jeugd- en jongerenvoorstellingen uitkomen met als thema ‘moord’, dan is ‘murder in the air’. ‘Moord en Brand’ was de hekkensluiter en meteen de meest luchtige en humoristische van de drie. En daarmee maakte het Toneelschap B&D haar naam weer waar, als een gezelschap dat niet alleen verschillende theaterdisciplines combineert, maar humor als wapen hanteert om, zoals ze zelf zeggen, ‘te laten zien dat alles twee kanten heeft en dat de magie van het theater troost kan bieden.’, Zelfs als de hoofdpersoon in een voorstelling iemand is die zegt onschuldig veroordeeld te zijn.

Hoe komt een gezelschap ertoe om een voorstelling te maken over John ‘Babbacombe’ Lee, die in 1885 op 18-jarige leeftijd werd veroordeeld voor de moord op zijn werkgeefster. Lee hield vol dat hij onschuldig was, desalniettemin werd hij tot de strop veroordeeld. Toen het luik in het schavot drie maal dienst weigerde, werd zijn doodstraf omgezet in levenslang, na 23 jaar kwam hij vrij. Peter Drost, die samen met Loek Beumer de artistieke kern vormt van Toneelschap B&D, vertelt dat dit verhaal hem al sinds zijn middelbare school achtervolgt. Drost: “Ik kocht in die tijd een lp van fair Port Convention, een concept-lp waar het hele verhaal van Lee opstond. Nogal zwart-wit afgeschilderd, zoals later bleek. Op de een of andere manier heeft deze geschiedenis een enorme indruk gemaakt, zodanig dat ik me voornam er later iets mee te doen.” En dat moment is nu aangebroken.

Aan deze voorstelling ging nogal wat research vooraf. Drost: ”Internet bood een schat aan materiaal, blijkbaar houdt deze zaak mensen tot op heden bezig. Een schat aan artikelen, vooral krantenartikelen, kwam zo boven water. Zo heeft ene Iran Waugh er een levenswerk van gemaakt.”

Impresario

“Wat vooral uit het materiaal naar voren komt, is dat er sprake is geweest van klassenjustitie, dat van tevoren al vaststond dat Lee schuldig was. Zijn advocaat Templer liet het op alle fronten afweten. Met een dergelijk onderwerp moet je uitkijken dat je niet terechtkomt in het naspelen van een rechtzaak. Dat is niet interessant. Nadat Lee vrijkwam, werd hij door een impresario gevraagd om met de inmiddels ontslagen beul James Berry als kermisact de jaarmarkten langs te trekken. Lee weigerde, maar voor ons was dit de juiste invalshoek om het verhaal vorm te geven.”

De rechtszaak wordt gespeeld in een variété theater, waar Lee en Berry hun verhaal doen. Tussen klassieke acts in, zoals de boeienkoning, de menselijke marionet, krijgt de rechtszaak vorm. Het ontaardt in een weddenschap met als inzet de strop voor Lee, tenminste als hij schuldig blijkt te zijn. In een razend tempo zetten Drost en Arie Kant de getuigen, de rechter en de advocaat neer. Dikke knipogen worden gegeven naar Toon Hermans en Lou Bandy, er wordt geschmierd, dik aangezet gespeeld en met een enkel atribuut als een pruik en een bef worden de karkaters trefzeker neergezet. De humor voorkomt niet dat de spanning langzamerhand groeit, elke getuige die Lee oproept is inmiddels dodo krankzinnig geworden. Berrie kan maar tot één conclusie komen: Lee is schuldig!

Ronduit schitterend is de scène waarin Berry de galg voor de tweede keer klaarmaakt. In een piepkleine maquette, die de aandacht van het publiek opzuigt, prepareert Berry de verrassende slotscène. Alle elementen, de muziek van Fay Lovsky, de tekst van Tom Sijtsma, het toneelbeeld van Michael Helmerhorst, het sterke spel van Drost en Kant en uiteraard de regie van Loek Beumer, maken deze voorstelling tot een uniek binnen het jeugdtheater, tot jeugdtheater met een grote J.

4/3 leeuwarden, 6/3 Veenendaal, 12/3 Assen, 14/3 Den haag. Tournee t/m 29/5. Info: 020-4652127, www.beumerendrost.nl

Het Parool
01.03.2004
door Jos Bloemkolk

Genieten van Butler en Beul

Moord en brand van Tom Sijtsma door Toneelschap Drost & Beumer

Gezien: 29/2 (premiere) in Bellevue. Hierna tournee, oa. 10/4 (De Krakeling) en 16/4 (De Meervaart) in Amsterdam.

Toneelschap Beumer & Drost (onthoudt die naam nu eens) heeft het weder geschapen: een familievoorstelling waar men u tegen zegt en waardoor men zeker weet dat niet alle familievoorstellingen slappe thee zijn. Wie ooit het weergaloze De Brandweermannen zag, en toch nog twijfelt of B&D tot iets slechts in staat is, moet naar Moord en brand. Die twijfel is onzin.

Weergaloos is een groot woord en Moord en brand hangt slechts op twee acteurs (Peter Drost en Arie Kant), maar zelfs deze minimale bezetting, die noodzakelijkerwijs minder dynamisch is dan die van een kleine kazerne vol brandweer mannen, levert een prachtige voorstelling op. De zoon van de recensent, die elf jaar oud is en altijd gelijk heeft, noemde de voorstelling ‘ontzettend grappig, vooral die pop en die vrouw met die benen.’ Hij valt ruim binnen de doelgroep, maar kinderen onder de acht wordt Moor en Brand afgeraden, waarschijnlijk omdat het over moord en brand gaat.

Het stuk is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, dat meteen in een rijmende rap uit de doeken wordt gedaan door twee heertjes in revuepakjes en –hoedjes. Die heertjes zijn de beul Jams Berry (Arie Kant) en de van moord verdachte John Lee (Peter Drost). Butler Lee werd in negentiende-eeuws Engeland verdacht van de moord op zijn bazin Emma Keyse en daaropvolgende brandstichting. Hij ontkende, maar werd ter dood veroordeeld. Echter, de executie door ophanging mislukte driemaal (het luik wilde niet open) en daardoor verviel de doodstraf. Lee moest nog wel 23 jaar zitten. Een impresario stelde hem vervolgens voor de theaters af te reizen met zij beul om het ongelooflijke verhaal aan het publiek te vertellen. Lee weigerde.Moord en brand laat zien wat er had kunnen gebeuren, als hij ja had gezegd.

Drost en Kant spelen met minimale pruiken en kleding alle personages in een hernomen rechtszaak met het publiek als jury. Kant wil Drost alsnog hangenen weet het publiek te verleiden tot het lied de butler heeft het gedaan’. Maar Drost voert zijn hopeloze verdediging met verve. Drost, het grote, komische talent, levert een briljante pastiche op Toon Hermans, als een wip waarop hij en Kant zullen springen, doormidden breekt. “dat is geen gloei wip mensen. Dat is een wip van niks hè. Wat heb je nou aan zo’n wip?” Enzovoort. maar Drost is ook een geweldige radioreporter, als hij de mislukte executie becommentarieert die Kant uitvoert met een schaalmodel van het schavot. En kant is een geweldige pop, bediend door marionettenspeler Drost. Alles geïllustreerd met zeer effectieve projecties op doek.

Het bizarre verhaal wordt verteld (en dat is al mooi), maar de uitstapjes, zoals Toon Hermans, en de pop en de overleden Emma (Drost), die onder haar jurk een paar benen heeft die horizontaal kunnen, en het potje geen ja/geen nee en het hondje van koningin Victoria.

Nee, als Beumer & Drost in de stad zijn, kun je er blind heen.

Trouw
10.03.2004
door Anita Twaalfhoven

Slappe lach voor acht jaar en ouder

Jeugdtheater ‘Moord en Brand’ door het Toneelschap Beumer&Drost,(acht jr en ouder) 12/3 in Assen, 14/3 in Den Haag, 10/4 in Amsterdam. Tournee t/m 29/5. Info tel. 020-6164004 of op internet (https://www.humstu.nl).

‘Moord en Brand’ is een hilarische revue naar het waar gebeurde verhaal van de Britse butler John Lee, die in 1885 eeuw onschuldig werd veroordeeld voor de moord op zijn werkgeefster. Tot driemaal weigerde het luik onder de galg, waarna koningin Victoria de doodstraf omzette in een levenslange straf achter de tralies.

Als klap op de vuurpijl deed een impresario de gevangen butler het aanbod om zijn levensverhaal in een tournee langs music halls aan de man te brengen. De absurde geschiedenis is de aanleiding tot een al even absurde voorstelling, waarin acteurs Peter Drost en Arie Kant zich naar hartelust uitleven in een scala aan schilderachtige personages. Het duo laat zien wat er was gebeurd als John Lee het aanbod van de impresario had aangenomen en dat is een theatershow vol spektakel. Showmasters, dienstmaagden, politiemannen, rechters, gevangenen en spoken passeren op muziek van Fay Lovsky de revue. Al raak je zo af en toe de draad kwijt, Peter Drost en Arie Kant zijn zeer sterk en stelen de show met perfect getimede grappen die duo’s als Snip en Snap of Mini en Maxi doen verbleken.

Zo is de scène waarin de een de ander als een marionet aan touwtjes manipuleert, technisch zo perfect uitgevoerd dat er werkelijk een buiksprekende pop over het toneel lijkt te wandelen, terwijl de act tussen een lilliputter en een rondzwevende geest in nachtjapon je spontaan de slappe lach bezorgt. Vormgever Michael Helmerhorst zet het verhaal kracht bij met bewegende filmbeelden van het interieur van een huis, schaduwbeelden van de veroordeling of een maquette met piepkleine poppetjes rond de galg.

Speellijst