IJZERSTERK

IJZERSTERK: Het verhaal

“Als het niet gaat zoals het moet, moet het maar zoals het gaat”.

Zapp Theaterjury Mas Kolthof:
* * * * “Je gaat eigenlijk als toeschouwer zelf mee op reis”. 

Dave en Barry accepteren een klus om een oud vrachtschip ‘weg te brengen’ naar de andere kant van de wereld. Maar als duidelijk wordt in welke staat het motorschip verkeert, moeten zij alles op alles zetten om zich te handhaven op de stampende en genadeloze zee. Sissende leidingen met lappen omzwachteld, verbindingen met slangenklemmen en ijzerdraad, defecte pompen en zware olielekkages; de mannen worden zwaar op de proef gesteld.

Gedurende de reis brengen ze met ‘de motor loopt’ een ode aan de geweldige krachtbron die het varen mogelijk maakt. Het duo laat zich inspireren door de continenten die het schip aandoet: Afrika, Amerika en Azië.

IJZERSTERK is een muzikale theatervoorstelling voor iedereen van 8 jaar en ouder. Op beeldende en komische wijze ondervindt de kijker dat technische handigheid en muzikale spirit van pas komt in situaties die hij niet voor mogelijk hield.

Credits

Concept & spel: Kees van der Vooren en Siem van Leeuwen
Regie: Ted Keijser
Muziek: Kees van der Vooren
Decorontwerp: Siem van Leeuwen
Assistent regisseur & productieleiding: Géraldine Verhoeven
Artistiek leider: Peter Drost
Zakelijk leider: Géraldine Verhoeven
PR, Marketing en Educatie: Afke Pricker
Uitvoering decor: Siem van Leeuwen, Ed van der Hoeven
Decoratie: Ellen Windhorst
Kostuum-advies: Dorien de Jonge
Technische productie: Merijn Schilte
Lichtontwerp: Dirk Houthoff
Techniek: Dirk Houthoff en Sjef van der Ven
Educatiefilms: Moniek vd Vall
Affiche: Robin Vogel & Merijn Schilte

Foto's

Audio

Recensies

“Alsof je zelf meereist” **** – Recensie van Zapp Jurylid Mas Kolthof

Voorstelling: IJzersterk door Beumer & Drost gespeeld door Kees van der Vooren en Siem van Leeuwen. Regie: Ted Keijser. Gezien op zaterdag 7 november in Theater ins Blau in Leiden

Berry en Dave zijn zeemannen, stokers. Ze gaan mee op de laatste reis van een oud vrachtschip. Deze boot vaart voor het laatst van Egypte – via het Caribisch gebied, Hawaii en Shanghai naar het strand van Karachi, Pakistan. Daar wordt de boot gesloopt. Dave gaat voor het eerst mee. Berry heeft al meer gevaren en is daardoor de baas van de twee. Ze werken met z’n tweeën in de machinekamer en moeten ervoor zorgen dat de motor blijft draaien. Dat is niet altijd heel makkelijk. Het motorblok uit 1932 is heel oud. Het hele schip is oud en roestig; veel gaat onderweg kapot door ouderdom en door onhandigheid van Dave. De mannen hebben veel plezier en soms een beetje ruzie.

De voorstelling begint met een landkaart waarop Berry de hele vaarroute laat zien aan Dave. Als dit doek valt zie je een oude roestige binnenkant van de machinekamer met twee verdiepingen waar Dave en Berry moeten werken. Een groot motorblok in het midden, luchtpijpen, stroomleidingen, koelpijpen, een zwabber en een bankje. Er is ook een bedieningspaneel waardoor de opdrachten van de kapitein, die je niet ziet maar alleen hoort als stem, klinken. Als de motor start komt er rook uit allerlei hoeken en gaten. Achterin het decor zie je 2 raampjes die uitzicht geven op de wereld buiten de boot. Daardoor zie je als kijker waar ze varen. Water, vogels, steden: alles komt voorbij. Dave voert zelfs nog een meeuw een broodje. Alsof het echt is.

De muziek die gespeeld wordt, hoort bij de landen waar de boot langs vaart. De acteurs spelen live gitaar. En als Berry en Dave hun gehoorbeschermers opzetten gaat in de theaterzaal meteen ook het geluid zachter: alsof je hun oren hebt! Dat opzetten van die beschermers is ook dom want daardoor horen ze de opdrachten van de kapitein niet meer.

Naast de muziek zijn er ook nog heel veel geluiden van de boot zelf: gesis, gebonk, startende motor, ontploffingen en zo nu en dan wat meeuwengekrijs.

De acteurs spelen heel goed. En de acteurs hebben het echt warm en dat klopt want het is ook warm in een machinekamer. De acteurs dansen zoals gedanst wordt in het land waar de boot langs vaart. Berry en Dave hebben hemden aan en zwarte werkbroeken met bretels. Echte zeemannen zien er zo uit.

Ik vond het een leuke voorstelling. Ik vond het niet zo leuk dat Berry en Dave niet echt op land kwamen. Maar dat begrijp ik ook wel weer omdat dat dan weer nieuwe decors vraagt om steeds een anders sfeer te krijgen. Dat kan niet allemaal in een voorstelling. Ondanks dat het decor niet verandert, lijkt het echt alsof de boot langs allerlei landen vaart. Je gaat eigenlijk als toeschouwer zelf mee op reis. De voorstelling gaat meer over de samenwerking tussen Berry en Dave dan over de landen waarlangs de boot vaart.

Aan het einde van de voorstelling zijn beide mannen een beetje verdrietig dat de boot gesloopt wordt. Door de raampjes zie je al dat de sloop gestart is. Ik snap het wel dat ze verdrietig zijn dat deze boot nooit meer varen zal. Er zijn veel herinneringen aan de reis die ze op deze boot hebben gemaakt. Ik vind het wel mooi dat ze de boot meer als mens, dan als ding zien. Ik zou zelf niet graag op een boot werken zoals Berry en Dave. Ik blijf liever het leven houden wat ik heb.

Ik vind het wel leuk dat ik in het theater kan zien hoe het leven ergens anders op de aarde is. Daarom zou ik anderen ook aanraden om deze voorstelling te gaan zien. Ik geef deze voorstelling 4 sterren.

——-

Ode aan een ronkende scheepsmotor
Door: René Vorderman – De Stentor 5/11/2015

Sissende leidingen, defecte pompen en zware olielekkages. Dave en Barry worden zwaar op de proef gesteld in de jeugdvoorstelling IJZERSTERK.

Kees van der Vooren is een man met twee rechterhanden. De acteur en muzikant verbouwt zijn huisje in Noord-Frankrijk zelf en sleutelt geregeld aan zijn oldtimer of aan instrumenten. Heerlijk vindt hij dat. ,,Het is heel fijn als je handig bent. Maar ik zie tegenwoordig veel mensen die nog geen hamer kunnen vasthouden. Zij zijn altijd afhankelijk van een klusjesman, daar heb ik wel medelijden mee. Neem mijn zoon. Als hij een lekke band heeft, gaat hij direct naar de fietsenmaker.’’

De liefde voor het technische ambacht komt helemaal terug in de voorstelling IJzersterk, die Van der Vooren samen met Siem van Leeuwen maakte onder de vlag van Beumer & Drost. Van der Vooren componeerde al vaker muziek voor dit Deventer theatergezelschap. “Ik ben gecharmeerd van het werk van Beumer & Drost”, vertelt de Amsterdammer (59). Hun manier van theater maken, met veel abstracties, spreekt mij aan. Ze werken daarbij veel met muziek en video.’’

Iets wat Van der Vooren ook graag doet, bijvoorbeeld in IJzersterk. Tijdens de voorstelling – vandaag en morgen te zien in de Deventer Schouwburg, 17 en 18 november in de Zutphense Hanzehof – staat op het podium een dwarsdoorsnede van de achterkant van een schip. Het publiek kijkt tegen de motor aan en ziet een draaiend vliegwiel. Van der Vooren en Van Leeuwen, in IJzersterk het duo Barry en Dave, zijn gevraagd het oude vrachtschip ‘weg te brengen’, zoals dat in zeemansjargon heet. Het gevaarte moet naar de Pakistaanse havenstad Karachi, alwaar het gesloopt wordt.

Dave en Barry krijgen een riante vergoeding en besluiten er een avontuur van te maken. De ervaren zeeman Barry stelt Dave een mooie trip in het vooruitzicht. Al snel blijkt er van alles loos. Sissende leidingen, defecte pompen en zware olielekkages; de mannen worden zwaar op de proef gesteld. Het schip verkeert in deplorabele staat maar moet via een rondje over de wereld toch echt naar Karachi. In plaats van mooie uitstapjes maken, is Dave constant aan de motor aan het sleutelen. Sterker nog: hij gaat van het beestje houden.

Van der Vooren: ,,De reis die we maken is een ode aan de motor. Op de beat van de motor maken wij muziek.’’ In elk continent klinken de liedjes anders, geïnspireerd op de lokale cultuur. Via Afrika en Amerika – dwars door het Panamakanaal en de Mississippi – voert de tocht over de Stille Oceaan naar Azië. Met veel kunst- en vliegwerk voltooien Dave en Barry hun weerbarstige opdracht.

Hiërarchie
Het is geen toeval dat juist dit verhaal uit de koker van Van der Vooren komt. Op zijn 22^ste voltooide hij de zeevaartschool, om als werktuigkundige drie jaar lang de wereld over te varen. Gitaar mee aan boord, lekker pingelen. ,,Als je in die tijd een technisch beroep koos, had je honderd procent baangarantie.’’ Maar de boot ging vervelen. ,,Je leeft in een heel kleine gemeenschap met veel hiërarchie. Dat ging mij tegenstaan.’’ Bovendien zag hij zijn vrienden weinig. De liefde bracht hem uiteindelijk definitief terug aan wal. Van der Vooren ontwikkelde zich verder als muzikant, speelde in verschillende bandjes, en componeerde voor onder meer de populaire VPRO-series Madelief en de Gebakken Mannetjes. Bij Orkater leerde hij acteren.

IJzersterk biedt een kijkje in de machinekamer van een vrachtschip. Zoals het Beumer & Drost betaamt, wordt het stuk ook voor scholieren opgevoerd. ,,Er is een nijpend tekort aan technisch personeel. Kinderen in aanraking brengen met techniek is geen doel op zich, maar wel een mooie bijvangst van IJzersterk’’, zegt Van der Vooren. De voorstelling is sinds half oktober te zien in de theaters. ,,Er moest nog wat zand uit de motor, maar het loopt goed nu.’’

Speellijst